Có nên hay không bỏ hẳn luôn cả 2 phiên ATC và Phiên ATO

Gần đây trên thị trường xuất hiện một số thuật ngữ khá phổ biến mà nhà đầu tư cụ thể là nhà đầu tư cá nhân đang diễn tả về phiên ATC với các cụm từ như đột quỵ hay tụt huyết áp. Điều này cũng hiển nhiên và dễ thấy vì Thị Trường đang xanh thì bỗng nhiên xuất hiện một pha đạo đổ chỉ riêng trong phiên ATC. 1 thị trường đang xanh, đang sideway bỗng nhiên nhuộm màu đỏ huyền thoại chỉ 15 phút phiên ATC.

Nguyên nhân do đâu? Vì sao lại có chuyện lạ đến vậy?

Đầu tiên phải kể đến các yếu tố khách quan dựa trên nền tâm lý yếu do ảnh hưởng khá nặng nề từ đại dịch kéo dài. Và chưa có một dấu hiệu nói lên sự suy giảm. Cộng vào đó là một vài yếu tố chủ quan về Margin ở một số nhà đầu tư đặt họ vào hoàn cảnh bắt buộc phải bán tháo. Rõ ràng nhà đầu tư không còn sự lựa chọn nào tốt hơn.

Một khả năng khác là các quỹ ETF như VN30, Diamond và Finlead đang đứng trước một áp lực rút vốn từ phía nhà đầu tư? Điều này có ý nghĩa như thế nào đến thị trường? Ảnh hưởng lớn nhất là việc rút vốn mạnh như vậy sẽ buộc các công ty quản lý quỹ phải bán ra một số lượng lớn các chứng khoán cơ sở tương ứng để thu lại tiền hoàn trả cho nhà đầu tư. Nên sẽ không tránh được trường hợp một lượng chứng khoán tung ra rất mạnh vào thị trường trong các phiên ATC.

Theo ý kiến cá nhân của tôi thì những phiên gần đây tôi thấy sự “ tích cực chủ động “ của nhà tạo lập khi tận dụng những điểm yếu của phiên ATC để mượn gió đẩy thuyền, mượn cớ đạp giá cổ phiếu xuống sàn để nhà đầu tư cá nhân cảm thấy hoang mang bán theo. Không giống như các tổ chức lớn hay các nhà tạo lập, khối lượng cổ phiếu mua vào hay bán ra trong phiên ATO hay ATC của họ thường rất yếu. Vì đặc tính thích tận mắt xem giá mua giá bán cổ phiếu trong phiên giao dịch liên tục để xác định phù hợp với nhu cầu của mình. Chỉ riêng các nhóm quỹ ETF là phụ thuộc khá nhiều vào phiên ATC để họ có thể đồng bộ hóa giữa các chứng chỉ quỹ và các chỉ số như VN30 hay các chỉ số khác trong danh mục của họ. Điều này về lâu dài sẽ tạo ra một ảnh hưởng vô cùng lớn đến thị trường trong các phiên này. Vì nếu tài sản của các quỹ ngày càng lớn. Rõ ràng sự ảnh hưởng của họ đến các phiên này là điều dễ dàng nhận ra.

Một số nhóm đối tượng nhận được thông tin sớm hơn phần đông nên cũng lợi dụng điều này để có thể bán ra số cổ phiếu họ nắm giữ. Điều này còn gây ra sự hoang mang đối với các nhà đầu tư vì họ không thể nắm rõ thông tin kịp thời. Rõ ràng nhà đầu tư thiếu thông tin là những người rất thiệt thòi.

Định nghĩa về phiên ATO: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá mở cửa (viết tắt là ATO) là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá mở cửa và chỉ có hiệu lực trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa. Lệnh ATO được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh. Lệnh ATO được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá mở cửa và sẽ tự động bị hủy bỏ sau thời điểm xác định giá mở cửa nếu lệnh không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết.

Định nghĩa về phiên ATC: Lệnh giao dịch tại mức giá khớp lệnh xác định giá đóng cửa (viết tắt là ATC(2)) là lệnh đặt mua hoặc đặt bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa và chỉ có hiệu lực trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá đóng cửa. Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh giới hạn trong khi so khớp lệnh. Lệnh ATC được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá đóng cửa và sẽ tự động bị hủy bỏ sau thời điểm xác định giá đóng cửa nếu lệnh không được thực hiện hoặc không được thực hiện hết. 

VWAP là gì? VWAP ( Volume Weighted average price) : Giá theo trung bình khối lượng giao dịch trên thị trường và giá này đang được áp dụng cho sàn Upcom để làm giá mở cửa của phiên. Hiện tại các thị trường phát triển như EU và US đều đang theo hướng này và sẽ rất khó để các nhà đầu tư lớn, cá mập, tạo lập có thể làm lũng đoạn một cổ phiếu chứ đừng nói là cả thị trường như ở phiên ATC đạp sàn nhiều mã ở thị trường chúng ta.

Qua đó chúng ta có thể thấy việc áp dụng VWAP vào thị trường sẽ tránh các tình trạng “đột tử” như trên là rất chuẩn xác.

Vì sao HOSE và HNX vẫn chưa áp dụng vào thị trường? Đây là giả thiết mà tôi đặt ra. Không có đúng không có sai. Tất cả chỉ là nhận định.

Có 2 giả thuyết như sau:

Đầu tiên là chúng ta sẽ tham chiếu qua các thị trường khác trong khu vực vì sự tương đồng. Cụ thể là thị trường Thái Lan thì họ vẫn giữ nguyên các phiên ATO và ATC cho giá mở cửa và đóng cửa trên thị trường hiện nay. Nên nếu chúng ta tham chiếu trực tiếp qua các thị trường tương đồng trong cùng khu vực rõ ràng cũng không quá khó hiểu. Nhưng theo ý kiến của tôi. Mặc dù có nét tương đồng nhưng đặc thù kinh tế, thị trường của chúng ta cũng có sự khác biệt với Thái Lan. Nên việc chúng ta có thể áp dụng VWAP để tạo nên sự mình bạch cũng là điều bình thường.

Giả thuyết thứ 2 nghiêng về hướng kỹ thuật, hệ thống giao dịch hiện tại. Việc áp dụng VWAP real-time vào hệ thống để các tổ chức hoặc nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch khối lượng lớn bằng thỏa thuận. Chúng ta cần tính toán về mặt năng lực xử lý của hệ thống hiện nay. Đây có lẽ là điểm nghẽn lớn nhất cần giải quyết và sự kỳ vọng vào hệ thống KRX hoặc core mới để có thể nâng cấp thêm phần này.

Lịch sử chứng khoán Việt Nam với 21 năm trên thị trường đã chứng tỏ được sự trưởng thành. Nhưng cũng đi kèm với những tác nghẽn và những kẽ hở, để một nhóm đối tượng lợi dụng những kẻ hở này nhằm tạo ra sự bất công bằng với nhóm nhà đầu tư còn lại thì rõ ràng là bất hợp lý. Điều này nên và sẽ phải được khắc phục để tránh tình trạng nhà đầu tư nhỏ hoang mang vẫn không biết vì sao danh mục mình đang dương bỗng sau một phiên ATC chuyển sang âm.

Note: Nếu chưa có tài khoản chứng khoán tại các công ty chứng khoán. Các bạn có thể đăng ký online trực tiếp tại công ty chứng khoán SSI qua đường link sau: https://www.ssi.com.vn/khach-hang-ca-nhan/mo-tai-khoan Hoặc có thể đăng ký online tại công ty chứng khoán VPS qua đường link sau: https://openaccount.vps.com.vn/